ŞARK ÇIBANI NEDİR?
Şark çıbanı, ciddi bir deri hastalığıdır. Dişi tatarcık sineğinden ”Leishamania tropica” denilen bir parazit kan yoluyla insana geçer. Leishamania parazitinin yirmi üç farklı çeşidi bulunmaktadır. Bu parazitli hastalık genellikle alın, yanak, burun, kol, el gibi tatarcık sineğinin ısırabileceği açık yerlerde görülür. Böylece dişi tatarcık sineğiyle insanlara geçer. Bu sinek geceleri, nemli ve karanlık alanlarda insan ve hayvan kanıyla beslenerek hayatta kalır. Bilinen sivri sinekten de küçüktür. O yüzden kolaylıkla insana temas edip ısırbilir. Halep çıbanı, Bağdat çıbanı, yıl çıbanı, Diyarbakır çıbanı gibi farklı isimlerle de bilinir. Şark çıbanı, “leishmania tropica” bakterisiyle insana geçer. Çeşitli iklim bölgelerinde görülür. Dünya üzerinde de Akdeniz’in ve Ortadoğu’ nun farklı coğrafi bölgelerde hastalığa neden olur. Ülkemizde Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerinde şark çıbanı parazitine rastlanır. Hastalığın en sık yaşandığı iller; Şanlıurfa, Osmaniye, Adana, Hatay ve Mersin’dir. Şark çıbanı hastası, hastalığını sağlık bakanlığına bildirmekte zorunludur. Hasta ve bölgenin sağlığı için gerekli önlemler alınır. Hastalık kan yoluyla bulaştığı için yagınlaşarak ölümcül hale gelebilir. Şark çıbanını engellemek için öncelikle tatarcık sineğiyle mücadele edilmeli ve hijyene çok önenem verilmelidir. Hastalığın görülebileceği yerlerde, bölge halkı bilgilendirilmelidir.
l Şark çıbanı nasıl bulaşır? Tatarcık sineği hem insan hem hayvan kanıyla beslenir. Hayvanlardan aldığı kanla insanlara hayvansal parazitler bulaştırır. İnsan derisine geçen bu parezitler ısırılan bölgede enfeksiyon oluşturur. Hastalığın kuluçka dönemi iki hafta ve iki ay arsında değişiklik gösterir. Önce derinin üstünde böcek ısırğı gibi şekil alır. Sonra kaşıntı başlar, ardından da kabarcık oluşur. 6 ay içinde bu kabarcık büyür ve yara biçimine dönşür. Sert ve kabuklu bir görünüm kazanır. Kabuk 1 yıl sonra kendiliğinde atar ve yara açılır. Açılan yara ve yaranın derinliği şark çıbanı hastasının bağışıklığına göre değişir. Eğer hastanın bağışıklığı güçlü ise; yara tek bir bölgede oluşur ve yayılmaz. Bağışıklık güçsüzse, birçok yerde şark çıbanı çıkar. Kan yoluyla geçen bir hastalık olduğu için kişiden kişiye de kan nakli, plesanta yoluyla bulaşabilir. Genellikle çocuklarda görülür; ama hastalığın yaşı ve cinsiyeti yoktur. Şark çıbanı hastalığı ağrı yapmaz. Şark çıbanı müdehale edilmezse ölümcül bir hastalık olabilir. Tedaviye geç kalınırsa yara izinin büyüklüğü kalıcı olur. Tedaviyle ve kişinin bağışıklık sisteminin gücüyle yara izi küçülebilir. Şark çıbanı hastası bir kez bu hastalıkla mücadele eder. Vücudu yaşam boyu hastalık parazitine bağışıklık kazanır.
